De banaan is wereldwijd het meest geliefde fruit en Tanzania is een van de grootste producenten. Het Oost-Afrikaanse land verbouwt dit heerlijke, maar o zo gevoelige fruit op een oppervlakte van bijna 750.000 ha. Bananenbomen zijn in feite struiken die aan vervangingen toezijn zodra ze vrucht hebben gedragen. Ze groeien het hele jaar door.
Introductie van de cultuurvermeerdering in Tanzania
Bijna alle Tanzaniaanse bananenboeren passen de traditionele vermeerderingsmethode toe. Ze nemen scheuten van een moederplant en telen die in plastic zakken. Maar tegenwoordig ontwikkelt Maua Mazuri – afnemer van Jiffy – de lokale markt voor jonge bomen.
Maua Mazuri produceert Cavendish-zaailingen – wereldwijd de meest geteelde commerciële variëteit – met behulp van cultuurvermeerdering uit de kiemplant. “Al met een marktaandeel van 1% zouden wij de handen vol hebben!” lacht Jan Beukema, directeur van Maua Mazuri.
De methode biedt veel voordelen
De zaailingen van de cultuurvermeerdering bieden een aantal voordelen tegenover planten in plastic zakken.
- Ze hebben geen ziektes
- Ze worden sneller rijp
- Ze leveren een grotere oogst op
- Ze leveren vrijwel gelijktijdig hun vruchten op en verlagen daardoor de arbeidskosten
Eén belangrijk nadeel
Waarom gebruikt dan niet iedereen deze methode van in-vitro cultuurvermeerdering? “Het is een complex en kostbaar proces,” legt Jan uit. De meeste bananentelers zijn kleine boeren met minder dan twee hectare grond. Ze beschikken niet over de financiële middelen om hierin te investeren. Maar ze kunnen zaailingen kopen die worden geteeld door bedrijven als Maua Mazuri.
Met steun van sterke investeerders biedt Maua Mazuri kleine, middelgrote en grote Afrikaanse boeren input en digitale ondersteuning, zodat ze florerende bananenplantages kunnen opbouwen. De onderneming ageert vanuit de stad Moshi, vlakbij de Kilimanjaro. Bananen groeien het best in zulke tropische bergketens en de omgeving is bezaaid met plantages van de bekende ruige ‘bomen’.
Klanten overtuigen: sociale media en farm tours
Tanzaniaanse boeren zijn meestal conservatief. Training is dus een essentiële tool om klanten voor het twee jaar oude laboratorium te winnen. Maua Mazuri werkt haar social media-accounts regelmatig bij en benadert groepen boeren via kerken en de lokale landbouwafdelingen van de overheid.
“De boeren zijn het gewend om met grote scheuten te werken. Ze zijn bezorgd dat onze kleine zaailingen te kwestbaar zijn om te planten. Ze zijn ook erg bedacht op genetische manipulatie. We nodigen ze uit op onze demoboerderij om te laten zien dat wij geen ggo’s gebruiken en om te demonstreren hoe een uniform gewas eruit kan zien.”
De eerste proef van Maua Mazuri: 7C’s bieden meerwaarde
Maua Mazuri kwam in contact met Jiffy via MEDA Rapid Banana – een programma dat wordt gefinancierd door de Gates Foundation om de verkoop van Oost-Afrikaanse hooglandbananen te stimuleren. Na overleg met MEDA besloot Maua Mazuri een kleine proef met 30.000 Jiffy pellets te doen. Ze kozen voor de 7C kokospellets van 50×60 mm en 45-holte trays. Jan overlegde aan het begin van het proces met Ganga Wijayawardane, Jiffy’s Regional Sales Manager Afrika, en de productexperts van Jiffy in Nederland. MEDA deelde ook video’s uit India, ’s werelds grootste bananenproducent.
Toen Maua Mazuri een kostenanalyse maakte van de totale waardeketen, waarbij plastic zakken werden vergeleken met de 7C’s, bleek dat de pellets ondanks de hogere aanloopkosten een betere toegevoegde waarde hadden. Dit is te danken aan:
- internationaal potentieel: zaailingen voor de export mogen geen grond bevatten
- minder behoefte aan kunstmest
- gemakkelijkere transplantatie
- lagere transportkosten: er passen meer zaailingen in een doos
“Het transport speelt een sleutelrol,” bevestigt Jan. “Hier is het kostbaar door een slechte infrastructuur. Het kleine formaat van de pellets levert dus grote besparingen op. We zijn ook erg blij dat ze biologisch zijn en geen plastic in de grond achterlaten.”
Inmiddels zijn Jan en z’n collega’s begonnen aan de tweede fase van de studie – 360.000 pellets. Maua Mazuri gebruikt nog steeds plastci zakken voor tweederde van haar zaailingen. “We zijn erachter gekomen dat de pellets goed werken voor bestellingen, maar minder goed voor planten die volgens specificatie worden geteeld. Zodra de wortels tot een bepaald stadium zijn uitgegroeid, moeten de zaailingen worden overgeplant om goed te blijven groeien. Misschien gaan we in de toekomst de grotere pellets uitproberen.”
De volgende stap: meer landen, meer gewassen
Ondertussen heeft Maua Mazuri haar zinnen gezet op expansie. Zoals export naar andere Oost-Afrikaanse landen via partnerschappen met lokale kwekerijen. Een Oegandese klant test momenteel Mazuri-zaailingen die worden geteeld in 7C’s van Jiffy.
Kenia is een andere veelbelovende markt. “Keniaanse boeren zijn bereid om te investeren in innovatie en daarom starten we daar in 2022.” Hij voegt eraan toe: “Nu we alles weten van bananen, kunnen we ook de kweek van andere culturen aanbieden, zoals cassave, zoete aardappel en ananas.”
“Wij willen vooral gewoon het allerbeste voor de wereld en voor onze boeren. Zuivere genetica en hoogwaardig plantaardig materiaal zijn een echte stap vooruit op het gebied van oogsten.”
Jan Harm
